Trong thời đại số hóa, trẻ em lớn lên trong một thế giới nơi thông tin về giới tính tràn ngập và có thể dễ dàng tiếp cận chỉ với một vài cú nhấp chuột. Nhưng cũng chính vì vậy, nhiều em đang trở thành “nạn nhân” của những hiểu lầm, định kiến sai lệch và thậm chí là các hành vi xâm hại mà các em không thể nhận diện, chỉ vì chưa từng được giáo dục giới tính một cách đúng đắn. Điều đáng nói là, trong khi xã hội ngày càng phát triển, thì việc giáo dục giới tính cho trẻ em vẫn còn bị xem nhẹ, e ngại hoặc trì hoãn bởi nhiều phụ huynh và cả nhà trường.
Khi sự im lặng là một dạng đồng lõa
Không ít bậc cha mẹ vẫn né tránh chủ đề giới tính vì cho rằng “con còn nhỏ”, “nói ra không khéo lại khơi gợi tò mò”, hoặc sợ bị đánh giá là “mở đường cho con hư”. Nhưng thực tế chứng minh: càng im lặng, trẻ càng tò mò và tự tìm câu trả lời ở những nơi thiếu kiểm duyệt, từ mạng xã hội, bạn bè đồng trang lứa, hoặc thậm chí là những nguồn nội dung độc hại.
Giáo dục giới tính là giáo dục sự tôn trọng và hiểu biết
Không nên hiểu giáo dục giới tính chỉ đơn thuần là việc nói cho trẻ về tình dục. Giáo dục giới tính đúng nghĩa là cả một hành trình giúp trẻ: Hiểu về cơ thể mình và cơ thể người khác; Phân biệt đâu là hành vi phù hợp và không phù hợp; Nhận thức về ranh giới cá nhân và quyền được từ chối; Tôn trọng sự khác biệt và lựa chọn giới của người khác; Phát triển cảm xúc lành mạnh và trách nhiệm trong các mối quan hệ.
Một đứa trẻ được giáo dục giới tính từ sớm sẽ biết bảo vệ mình khỏi xâm hại, không cảm thấy xấu hổ về cơ thể, không kỳ thị người khác vì giới tính, và khi lớn lên sẽ trở thành một người có hành vi tình dục an toàn, có trách nhiệm và nhân văn.
Dạy giới tính sao cho đúng?
Không có một công thức cố định cho mọi gia đình, nhưng nguyên tắc chung là: dạy đúng thời điểm, đúng nội dung và đúng cách.
Ở độ tuổi mầm non (3-6 tuổi): Dạy trẻ gọi đúng tên bộ phận cơ thể, biết rằng có những “vùng riêng tư” không ai được chạm vào, phân biệt “chạm an toàn” và “chạm không an toàn”.
Ở độ tuổi tiểu học (6-11 tuổi): Giúp trẻ hiểu về sự khác biệt giữa nam và nữ, thay đổi cơ thể khi dậy thì, kỹ năng tự bảo vệ, cách từ chối và tìm người lớn đáng tin cậy khi gặp nguy hiểm.
Ở tuổi dậy thì và thanh thiếu niên: Nói rõ hơn về các thay đổi sinh lý, tình cảm giới, quan hệ tình dục an toàn, tránh thai, bệnh lây truyền qua đường tình dục, và đặc biệt là giá trị của sự đồng thuận.
Điều quan trọng nhất không phải là nói những gì, mà là nói như thế nào. Cần một thái độ cởi mở, lắng nghe, không phán xét. Nếu cha mẹ né tránh hoặc tỏ ra bối rối, trẻ cũng sẽ cảm thấy xấu hổ và ngại chia sẻ.
 |
| Hình minh hoạ/ Nguồn: Internet |
Gia đình, nơi khởi đầu của giáo dục giới tính
Nhà trường có thể tổ chức các tiết học về giới tính, nhưng cha mẹ mới là những người gần gũi và ảnh hưởng lớn nhất đến con cái. Đừng đợi đến khi con hỏi mới tìm cách trả lời, mà hãy chủ động khơi mở câu chuyện.
Việc cha mẹ chủ động trao đổi với con về giới tính còn giúp xây dựng mối quan hệ tin tưởng, mở đường cho những chia sẻ quan trọng sau này – không chỉ trong chuyện giới tính, mà cả những vấn đề tâm lý, học hành, tình cảm khác.
Đừng phó mặc hoàn toàn cho nhà trường
Ở nhiều nơi, giáo dục giới tính trong trường học vẫn còn sơ sài, tích hợp trong môn Sinh học hoặc Giáo dục công dân, với nội dung hàn lâm và thiếu thực tế. Trẻ học thuộc lòng khái niệm “tinh trùng”, “trứng” nhưng lại không biết rằng bị ai đó sờ vào người là không đúng, hay không biết phải xử lý ra sao nếu bị quay lén trong nhà vệ sinh.
Do đó, không thể trông chờ hoàn toàn vào nhà trường. Xã hội cần chung tay để có những chương trình giáo dục giới tính bài bản, khoa học, phù hợp với văn hóa Việt Nam, và được giảng dạy bởi những người có chuyên môn thực sự. Đừng đợi đến khi trẻ tổn thương rồi mới bắt đầu loay hoay tìm cách giải thích. Hãy lên tiếng, hãy hành động, trước khi quá muộn.